Cách nhận biết dấu hiệu trầm cảm ở trẻ em

Trẻ em cũng giống như người lớn, trải qua những nỗi buồn, những cảm xúc thường ngày trong cuộc sống là điều tự nhiên. Tuy nhiên, nếu những nỗi buồn này kéo dài dai dẳng có thể là triệu chứng của trầm cảm. Nếu sức khỏe tâm thần của trẻ ảnh hưởng đến những hoạt động xã hội, khả năng học tập hoặc cuộc sống gia đình thì đã đến lúc trẻ cần được giúp đỡ.

 

Trầm cảm là gì?

Trầm cảm ở trẻ em là một triệu chứng rối loạn tâm trạng, gây ra cảm giác buồn chán, cáu kỉnh và tuyệt vọng. Nó có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ, sự thèm ăn hoặc các mối quan hệ xã hội. Trầm cảm cũng có thể khiến bạn mất hứng thú với những sở thích hoặc hoạt động bạn từng yêu thích. Trong một số trường hợp quan trọng, trầm cảm có thể dẫn đến suy nghĩ tự tử.

Trầm cảm có ảnh hưởng đế trẻ em không?

Trầm cảm có thể ảnh hưởng đến đến bất kì ai ở bất kì độ tuổi nào, kể cả trẻ em. Mặc dù trẻ em thường có tâm trạng thất thường trong quá trình phát triển nhưng trầm cảm sẽ có những ảnh hưởng khác. Chứng rối loạn sẽ ảnh hưởng đến cách trẻ tương tác với bạn bè và gia đình. Nó có thể cản trở trẻ trong việc học tập, vui chơi, sở thích hoặc bất kì hoạt động thông thường khác của trẻ.

Nguyên nhân & Triệu chứng

Nguyên nhân dẫn đến trầm cảm ở trẻ em

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng bệnh trầm cảm ở trẻ em, một số trường hợp thường gặp nhất như:

• Bạo lực học đường: Hiện nay tình trạng bạo lực học đường không được kiểm soát triệt để khiến cho rất nhiều trẻ em rơi vào trạng thái hoảng loạn, lo sợ, trầm cảm vì bị ức hiếp, bắt nạt khi đi học. Đa phần các trẻ sẽ có tâm lý sợ hãi muốn giấu đi và tự cố gắng chịu đựng. Ngoài ra, vì sự chủ quan không chú ý đến con cái của các bậc phụ huynh cũng sẽ khiến cho tình trạng này càng bị gia tăng.
• Áp lực học tập: Những trẻ em chịu nhiều áp lực học tập, bị cha mẹ đặt mục tiêu quá lớn và những tác động từ phía nhà trường sẽ làm cho trẻ dễ bị trầm cảm hơn. Thông thường, phụ huynh luôn muốn con mình đạt được thành tích cao nên đã chiếm lấy toàn bộ thời gian của bé cho chuyện học hành. Điều này khiến bé chịu nhiều áp lực, đồng thời sẽ bị tự ti, xấu hổ, sợ hãi khi không đạt được thành tích đã đặt ra.
• Ảnh hưởng từ hạnh phúc gia đình: Gia đình có vai trò quan trọng đối với sự phát triển và tâm lý của các trẻ nhỏ. Tình trạng trầm cảm ở trẻ em có thể xuất phát từ việc gia đình không hạnh phúc, cha mẹ thường xuyên cãi vã, khiến bé chịu nhiều tổn thương về tâm lý.
• Bị áp đặt: Khi trẻ không được tự do phát triển, chịu nhiều sự áp lực của phụ huynh về vấn đề học tập, vui chơi, bạn bè cũng khiến cho bé bị ảnh hưởng không ít về tâm lý và hành vi. Khi tình trạng này kéo dài sẽ tạo cho bé một rào cản lớn về sự phát triển và các mối quan hệ xung quanh.
• Môi trường sống thay đổi: Nếu trẻ nhỏ thường xuyên bị thay đổi môi trường sống sẽ khiến cho bé khó có thể thích nghi tốt. Từ đó ảnh hưởng đến mối quan hệ bạn bè, chuyện học tập và cả tâm lý của trẻ.
• Các chấn thương ảnh hưởng về tâm lý:Một số chấn thương có thể ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ nhỏ như thất bại trong học tập, gia đình tan vỡ, bị lạm dụng tình dụng,…khiến cho trẻ có những suy nghĩ tiêu cực, không muốn giao lưu với mọi người.
• Di truyền:Thông nghiên cứu của các chuyên gia tại Mỹ thì ADN cũng là yếu tố có thể gây ra các căn bệnh trầm cảm. Hiện nay có khoảng hơn 40% các trường hợp trầm cảm ở trẻ em xuất phát từ ADN, chủ yếu rơi vào các trẻ từ 1 đến 6 tuổi.

Theo nghiên cứu và thống kê của các chuyên gia thì yếu tố di truyền thường sẽ gặp ở các trẻ từ 1 đến 6 tuổi. Còn những trẻ từ khoảng 6 đến 12 tuổi sẽ thường bị trầm cảm bởi áp lực gia đình, học tập khiến cho cuộc sống của trẻ bị mất cân bằng, cảm xúc bị ảnh hưởng khiến bé không được thỏa mãn.

Dấu hiệu nhận biết trầm cảm ở trẻ em

Tùy vào nguyên nhân, độ tuổi của mỗi bệnh nhân và biểu hiệu của trẻ cũng có phần khác nhau. Tuy nhiên, hầu hết các trẻ bị trầm cảm thường sẽ xuất hiện các dấu hiệu sau đây:

• Rối loạn giấc ngủ: Hầu hết những  trường hợp trầm cảm ở trẻ em sẽ kèm theo triệu chứng bị mất ngủ, trẻ ngủ không được sâu giấc hay giật mình và có hiện tượng khóc đêm liên tục. Khi tình trạng này kéo dài khoảng từ 2 tuần trở lên thì các bậc phụ huynh nên nhanh chóng cho bé thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín nhất.
• Thay đổi thói quen ăn uống hoặc bú mẹ: Đối với những trẻ nhỏ dưới 2 tuổi sẽ bị đảo lộn thói quen bú sữa mẹ, còn các bé từ 3 tuổi trở lên sẽ biếng ăn, ăn không ngon miệng hoặc ngược lại ăn quá nhiều và không thể kiểm soát.
• Chậm nhận thức và phát triển:Các trường hợp bị trầm cảm ở trẻ em sẽ khiến cho trẻ chậm phát triển và nhận thức được giống như các bạn cùng trang lứa. Thông thường trẻ sẽ chậm nói, chậm đi, đứng,…
• Mất tập trung, trí nhớ kém:Thông thường trẻ em sẽ có khả năng ghi nhớ và tiếp thu tốt đối với những chi tiết, sự việc xảy ra xung quanh. Tuy nhiên, khi trẻ mắc phải căn bệnh trầm cảm thì khả năng này bị giảm sút, trẻ sẽ bị suy giảm trí nhớ, hay quên nhiệm vụ và khó có thể để ý hoặc tập trung lâu vào bất cứ hoạt động nào.
• Ngại giao tiếp:Hầu hết các tình trạng trầm cảm ở trẻ em đều có xu hướng muốn khép kín, trẻ ngại giao tiếp và tiếp xúc với những người xung quanh, không muốn chia sẽ và nói chuyện với bất kỳ ai.
• Tâm lý bất thường: Khi bị trầm cảm trẻ sẽ thường có khí sắc u buồn, những suy nghĩ tiêu cực luôn xuất hiện, cảm thấy lo lắng, thường xuyên tức giận, quấy khóc mà không có nguyên nhân cụ thể.

Điều trị

Các bậc phụ huynh nên chú ý quan tâm và thực hiện những điều sau đây để bé cải thiện tốt hơn về sức khỏe và tinh thần.

• Cha mẹ thường xuyên tâm sự, chia sẻ và học cách lắng nghe con nhiều hơn.
• Không tạo áp lực quá lớn đối với các sinh hoạt hàng ngày, học tập , mối quan hệ khiến bị cảm thấy khó chịu.
• Xây dựng cho bé một chế độ ăn uống khoa học và lành mạnh, hỗ trợ cung cấp nhiều thực phẩm giàu dinh dưỡng, vitamin để bé có thể phát triển tốt hơn.
• Rèn luyện cho bé chế độ sinh hoạt tốt nhất, ngủ đúng giờ, thường xuyên cho bé tham gia các hoạt động vui chơi lành mạnh để giúp bé thoải mái hơn.
• Luôn động viên bé để bé có thể tự do phát triển và thoải mái vui chơi. Ngoài ra, cha mẹ cũng nên cùng còn tham gia các hoạt động mà con thích như đọc sách, xem phim, ca hát,…
• Kết hợp cùng với nhà trường để có thể biết được nhiều hơn các hoạt động của bé, đồng thời chú ý hơn về các mối quan hệ, ngăn chặn tình trạng bạo lực học đường.

Đối với những trường hợp nặng cần đến sự hỗ trợ của chuyên gia tâm lý. Phương pháp điều trị trầm cảm ở trẻ em cũng giống như người lớn. Chuyên gia tâm lý có thể đưa ra các phương án sau:

• Tâm lý trị liệu (link đính kèm về tâm lý trị liệu)
• Sử dụng thuốc. (link đính kèm về thuốc)
• Kết hợp tâm lý trị liệu và sử dụng thuốc.

Liệu pháp tâm lý hoạt động như thế nào?

Liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT) là một hình thức trị liệu tâm lý có thể điều trị chứng lo âu hoặc trầm cảm ở trẻ em. CBT giúp trẻ học cách suy nghĩ tích cực hơn và kiểm soát các hành vi tiêu cực. Nó cũng có thể giúp trẻ em kiểm soát sự lo lắng bằng cách giải quyết tận gốc nỗi sợ hãi và lo lắng của chúng. Liệu pháp cung cấp cho trẻ công cụ để đối phó với lo âu và trầm cảm theo những cách lành mạnh hơn.

Thuốc chống trầm cảm hoạt động như thế nào?

Thuốc chống trầm cảm phổ biến nhất cho trẻ em là thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI). Những loại thuốc này làm tăng mức độ serotonin trong não. Serotonin là một chất hóa học có thể giúp tăng cảm giác hạnh phúc và hạnh phúc.

Thận trọng hơn với thuốc chống trầm cảm ở trẻ em. Một số trẻ không cải thiện khi dùng thuốc, hoặc thậm chí có thể cảm thấy chán nản hơn. Nếu bác sĩ tâm lý khuyến nghị dùng thuốc chống trầm cảm, hãy theo dõi chặt chẽ tình trạng của con bạn. Không bao giờ cho phép con bạn ngừng dùng thuốc chống trầm cảm đột ngột. Làm như vậy có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng hoặc làm trầm cảm thêm.

Biện pháp phòng tránh chứng rối loạn trầm cảm

Trầm cảm có thể xuất phát từ môi trường sống hoặc có thể là nguyên nhân di truyền hoặc bệnh lý. Là cha mẹ không phải lúc nào bạn cũng có thể kiểm soát được những yếu tố gây căng thẳng trong cuộc sống của con mình. Nhưng bạn có thể giúp con bạn cải thiện sức khỏe tâm thần bằng cách đảm bảo các điều kiện sau:

• Tập thể dục hằng ngày.
• Môi trường an toàn.
• Luôn hỗ trợ, giúp đỡ và chia sẻ với trẻ khi ở nhà và ở trường.
• Đảm bảo chế độ ăn uống cân bằng dinh dưỡng.
• Đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc.
• Dành nhiều tình yêu thương cho trẻ
• Hạn chế thay đổi môi trường sống
• Dạy bé cách phản kháng lại với những hành vi bạo hành.

Trầm cảm ở trẻ em là một căn bệnh khá nguy hiểm, nó tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của các bé. Do đó, các bậc phụ huynh nên chú ý quan tâm đến trẻ nhiều hơn, tạo cho trẻ môi trường phát triển thoải mái và lành mạnh. Khi nhận thấy trẻ có những dấu hiệu bất thường trong lời nói, hành vi, cảm xúc cha mẹ nên nhanh chóng đưa bé đến thăm khám tại các cơ sở y tế, trung tâm tâm lý uy tín để được hỗ trợ tốt nhất.